Iedereen heeft ze weleens zien staan, een mokapotje. Meestal zijn ze gemaakt van aluminium, achthoekig, met een zwart, geknikt handgreepje en een zwarte dekselknop. Tegenover het handgreepje zit een schenktuit. Het gehele potje heeft iets van een zandloper, in het midden slanker dan de boven- en onderzijde. Uit het onderste deel steekt een klein ventieltje. Het ontwerp behoort tot de tijdloze klassiekers. Allemaal erg leuk en aardig, maar hoe werkt dat eigenlijk, zo’n mokapotje?
Het principe van een mokapotje is erg eenvoudig. In het onderste vat [1] gaat water, dat gaat het snelst als het water net van de kook af is. Je mag natuurlijk ook koud water gebruiken. Daarbij is het heel belangrijk dat je zorgt dat het ventiel vrij van water blijft. Onder water werkt het namelijk niet. Vervolgens doe je de trechter [2] in het onderste vat. Deze blijft precies op de rand hangen. De trechter vul je vervolgens met gemalen koffie. Die hoeft niet te worden aangestampt, maar iets minder dan 10 gram versgemalen koffie per kop zal voldoende zijn. Door het vocht en de warmte zwelt de koffie op, waardoor er meer druk opbouwt.
Volle bak
Een belangrijke kanttekening hierbij is dat je een mokapotje alleen maar kunt gebruiken voor de volledige hoeveelheid koffie. Je kunt dus met een 4-kops mokapot niet maar 2 kopjes zetten. Dan wordt er niet genoeg druk opgebouwd en kan het apparaatje oververhit raken.
Wanneer de koffie in de trechter zit, strijk je die met de achterkant van een lepeltje glad, zo kan het water er gelijkmatig doorheen gaan. Vervolgens draai je de bovenkant op het potje. Zorg ervoor dat deze goed op de onderkant vast zit. Controleer geregeld of de rubberring nog goed soepel is. Na verloop van tijd zal deze stug worden en kan er koffie langs de ring gaan lekken. Om frustratie om verspilde koffie te voorkomen kan je dus beter zorgen dat je de conditie van je afdichtring in de gaten houdt.
Mokapotje op de pit
Vervolgens plaats je het mokapotje op het fornuis. Let erop dat je een potje hebt dat geschikt is voor jouw type fornuis. Aluminium mokapotjes zijn niet geschikt om te gebruiken op een inductiepit, de meeste roestvrijstalen potjes zijn dat wel. Zet de warmtebron aan, maar niet te hard. Als je op gas kookt, houd de vlam dan onder de bodem van het potje, anders heb je een aardige kans dat het handvat smelt. Om die reden moet je het potje dan ook nooit zonder water op een warmtebron zetten.
Op het moment dat het potje op de warmtebron staat gaat het water weer koken. Daardoor ontstaat stoom in het onderste vat. Omdat stoom – in tegenstelling tot water – nog kan worden samengedrukt, ontstaat er een overdruk boven het wateroppervlak. Die druk is dan 1 tot 2 bar, dus hoger dan de omgevingsluchtdruk. Door die druk wordt het water door de trechter omhoog gestuwd. De koffie wordt vochtig en zal voor nog iets extra weerstand zorgen. Daardoor wordt de druk dus nog iets verder opgehoogd, wat de aroma-extractie ten goede komt.
Wanneer het water de koffie gepasseerd heeft, stroomt het door een filter in het bovenste vat, via het buisje [3] in het midden. Als de koffie bijna helemaal is doorgelopen gaat het potje pruttelen. Op dat moment moet je het van de warmtebron af halen. Dan wordt het water namelijk heter dan je eigenlijk wilt, waardoor de koffie kan verbranden. Dat geeft een bittere smaak die je liever wilt voorkomen.
Je kunt de koffie nu gelijk uitschenken, vers is deze natuurlijk het lekkerst. Als je het mokapotje op tijd van de warmtebron hebt gehaald zal er zelfs wat crema op de koffie zitten.
Moka, moca, mokka of Al-Mokha?
Maar hoe zit het met die naam, moka? Die is afkomstig van de verbasterde versie van een plaatsnaam in het huidige Jemen: Al-Mokha. Via die havenstad, in het Nederlands Mokka geheten, kwam koffie in de 17de eeuw naar West-Europa. Gedurende een hele tijd is de naam Mokka zelfs synoniem geweest voor de drank koffie. De met koffie afgebluste karamel die als smaakmaker voor veel gebak dient, heet dan ook mokka-extract. In het Italiaans heet de Jemenitische stad Moca, en van daar is het maar een kleine stap naar moka. Toen het moka-potje in 1933 door Alfonso Bialetti werd uitgevonden zorgde het apparaatje voor een ware revolutie. Waar mensen eerder alleen espressoachtige koffie konden drinken in koffiezaken, kon iedereen nu thuis ook een espressobenadering maken: de moka. Inmiddels na meer dan 85 jaar zijn mokapotjes niet meer weg te denken uit de (Italiaanse) keuken.
Ons assortiment Mokapotjes vind je hier en voor de bijbehorende koffie kan je hier terecht.
1 Comment
[…] koffie. Hierdoor wordt de koffie gefilterd en druppelt de koffie langzaam naar beneden. In ons eerder geschreven blog gaan we hier gedetailleerder op […]